kelib ketdi. Oʻshanda u mana shu yangasi oʻz onasiday aziz bir odam ekanini his qildi. Mana, u oʻqishni ham bitirdi. Bola-chaqalik boʻlib, yangasidan koʻpda xabar ham ololmaydigan boʻlib qoldi...
Eshik kaliti shiqirlaganini eshitib, Akmal qaddini rostladi. Yoʻlakda Klaraning tovushi eshitildi:
— Televizor koʻrasanmi, Lola? Hozir multik boʻladi.
— Yoʻq, dadamga boraman...
Eshik ochilib, jamalak sochiga oppoq lenta taqib olgan Lola chopqillab kirdi-da, Akmalni quchoqladi. Oʻsha tomondan yana Klaraning ovozi keldi:
— Qoʻy, Lola, dadangga tegma, chaqib olasan.
Akmal qizining yetaklab yoʻlakka chiqdi.
— Kelinoyim necha soʻm soʻradi?
Oshxonaga kirib ketayotgan Klara, haliyam oʻsha gapmi, degandek burilib qaradi.
— Nimaydi?
Akmal indamay yotoqqa kirdi-da, Klaraning pardoz qutisini ochdi. Ularning puli odatda shu qutida turardi. Oshxona tomondan tagʻin Klaraning ovozi eshitildi:
— U pulga tegmang. Lolaga shuba olishim kerak.
Akmal indamay yoʻlakka chiqdi. Tuflisining bogʻichini bogʻlayotganida tepasiga xotini kelganini koʻrib qaddini rostladi. Klaraning rangi oʻchib ketgan, nafis boʻyoq yurgizilgan bejirim lablari pirpirab turardi.
— Ularning bolasi bola boʻlganida meniki bola emasmi, — dedi u ovozi titrab. — Nega bolaning nasibasini qiyasiz, yo oʻtqazib qoʻygani bormi?
— Ovozingni oʻchirasanmi, yoʻqmi?! — dedi Akmal baqirib.
Klara hayron boʻlganidan eriga tikilib qotib qoldi. Ular laboratoriyada birga ishlashar, sevishib turmush qurishgan, toʻrt yildan buyon biron marta eri unga san demagan, baqirmagan edi.
— Obora qoling, — dedi Klara yigʻlamsirab. — Bor-yoʻgʻingizni oborib bera qoling, oʻsha gadoyvachchalarga!
Akmal yana bir dam tursa katta janjal chiqishini bilib, eshikni qars etib yopib, chiqib ketdi.
...Akmal shahar chekkasidagi hovlilarining temir darvozasini taqillatganda vaqt allamahal boʻlib qolgan, sutday toʻlin oy pastak uy roʻparasidagi olchalarning sargʻaya boshlagan yaproqlarini allalar, mayin shabada esib turardi.
Eshikni nimcha kiyib olgan yangasi ochdi.
— Tinchlikmi, Akmalxon? — dedi xavotirli ohangda. Chamasi, Akmalning vajohatidan jahli chiqib turganini payqagan boʻlsa kerak.
— Oʻzim, — Akmal ichkari kirib, gapni ataylab boshqa yoqqa burdi. — Akam keldilarmi?
— E, hali kelmaydilar. Bolalarni endi uxlatuvdim. Yuring.
— Soʻrida oʻtira qolaylik, — dedi Akmal olma tagidagi temir panjarali soʻriga imo qilib.
Yangasi uydan darrov koʻrpacha olib chiqdi. Akmal chinniday qilib supurilgan hovlidan yurib borarkan, dimogʻiga gup etib rayhon isi urildi. Bu hid unga allanechuk qadrdon, erkalovchi tuygʻularni eslatdi. Onasi har yili rayhon ekar, «Rayhon fayzli boʻladi, bolam», deb qayta-qayta takrorlar edi. Chindan ham mana shu hid butun hovliga qandaydir osoyishtalik baxsh etganday boʻlardi.
Akmal soʻridagi koʻrpachada yonboshlab atrofni kuzatdi. Loy tom ustidan shifer koplab, uyning zamonaviylashtirilganini aytmasa, hech nima oʻzgarmagan edi. Oʻsha ikki uy, bir ayvon, ustundagi uzun mixga bir tutam isiriq ilib qoʻyilibdi. Oʻsha kaftdakkina, ozoda hovli, boʻyra boʻyi joyga ekilgan rayhon. Olma shoxiga ilingan lampochka. Oʻsha soʻri... Soʻrining shundoq yoniga ikki dona olma tushibdi. Sap-sariq...
Oshxona tomondan yangasining oʻtin yorayotgani eshitiddi.
Akmal oʻgirilib qaradi. Yangasi hovli etagidagi oshxona eshigi oldida choʻnqayib oʻtirgancha oʻtin yorardi.
— Qoʻying, kelinoyi, men ketaman, — dedi Akmal. Yangasi hozir, dedi-yu, ishini qilaverdi.
Qiziq, oshxona ham, uning yonboshida devorga tirab tiklangan tandir ham oʻsha-oʻsha — Oʻzgarmagan, tandir ostiga xuddi oʻsha kezlardagiday oʻtin taxlab qoʻyilgan edi.
Bir mahallar, Akmal bolalik chogʻida, onasi shu tandirda zogʻora non yopar edi.. Tandirdan chiqqan birinchi zogʻoraning yarmisini ushatib, sopol piyoladagi sutga toʻgʻrab berardi. Akmalga dunyoda ivitilgan zogʻoradan lazzatliroq taom yoʻqdek tuyulardi.
U hozir ham oʻsha lazzatli non ta’mini sezganday yutinib qoʻydi-da, sekin entikdi.
Erta kuz kechasiga xos chuqur sukunat choʻkdi. Faqat onda-sonda bir shamol kelib, olma yaproqlarini duv toʻkib ketadi. Keyin yana sukut quyiladi. Olisdan teplovoz tovushi keladi. Guldirab oʻtayotgan poezdning bir me’yorda guvillashi eshitildi. Ovoz pasaya-pasaya tinib qoldi. Bu tovush Akmalga yana bolalik damlarini eslatdi.
Bir vaqtlar mana shu soʻri oʻrnida supa boʻlardi. Onasi yotar chogʻida koʻloblatib suv separ, butun hovlini rayhon hidi tutib ketardi. Akmal onasi bilan Adham akasining oʻrtasida koʻrpadan boshini chiqarib, osmonga tikilib yotar, uzoq vaqt uxlay olmay xayol surardi. Akmal, ishchi bataloniga ketib, oʻsha yerda vafot etgan otasini eslay olmas, ammo onasining bir gapi goʻdak xotirasiga oʻrnashib qolgan edi.
«Oʻlgan odamning joni osmonga chiqib, yulduzga aylanib qolarmish». Akmalning nazarida osmondagi eng yorqin yulduz otasining joni boʻlib tuyular, oʻsha yulduzga uchib ketgisi kelardi. Xozir ham negadir oʻsha tuygʻu yuragini qamrab oldi. Oʻsha bolalik damlarga bir zum qaytgisi keldi. Laboratoriyadagi murakkab tajribalaru, Klaraning injiqliklari ham, bugungi dilsiyohlik ham, hammasi bachkana, mayda narsalar boʻlib koʻrindi. Qaniydi onasi tirilib kelsa-yu, bir kecha shu soʻrida osmonga, yulduzlarga, toʻlin oyga tikilib yotsa.
Bir qoʻlida choynak, bir qoʻlida tuxum qovurdoq koʻtargan yangasi temir zinalardan chiqib keldi. Akmal qaddini rostlab oʻtirdi. Yangasi non ushatdi, choy quydi.
Akmal ishtahasiz bir tarzda non kavshar, gapni nimadan boshlashni bilmay taraddudlanardi. Tayin gapki, Klara pulimiz yoʻq degan, endi nima deydi? Xotinim sizni aldagan ekan, deydimi?
— Asqar katta boʻp qolgandir, — dedi u anchadan keyin. Yangasining yuziga tabassum yugurdi.
— Ha, besh bilan oʻqiydi. Dastyor boʻp qoldi. — U bir lahza jimib qoldi-da, yana jilmaydi. — Bu yil Laylo ham maktabga boradi.
Akmal birdan bahona topilganiga suyunib ketdi.
— Shunaqami? Qarang, darrov maktabga boradigan qiz boʻlib qoldimi? — U hamon kulgancha asosiy maqsadga koʻchdi. — Layloga bironta sovgʻa olmoqchi boʻlib yuruvdim, hali durustroq gagshasha olmadik. Klaraning xabari yoʻq, bugun men oylik oluvdim. — U choʻntagidan pul chiqarib, dasturxon chetiga qoʻydi. — Oʻzingiz bironta qishlik kiyim olib berarsiz, kelinoyi...
Akmal yolgʻon gapirayotganini, gaplari sun’iy chiqayotganini bilib, toʻxtab qoldi.
Yangasi yarq etib, uning yuziga qaradi.
— Rahmat, Akmalxon, — dedi yangasi ohista tovushda. Uning ovozida zarda ham, oʻkinch ham yoʻq edi. — Bolalarning kiyimi yetarli, — dedi u dasturxon popugini oʻynab. — Boshqa narsaga zarur boʻlib qoluvdi... Bilasiz, indinga oyim vafot etgan kunlariga oʻn yil toʻladi. Shunga uzoq-yaqin qarindoshlarni chaqirmoqchiydik. Ozroq yetmay turuvdi...

Akmal seskanib yangasiga qaradi-yu, haykaldek qotib qoldi. Yangasi hamon dasturxon popugini oʻynab oʻtirar, chamasi, hozir hamma narsani unutib, qaynonasining xotirasini oʻylar edi.